Pierwszy świadomy uśmiech malucha, pierwsze dźwięki czy pierwsze próby stawiania kroków to momenty, które rodzice zapamiętają na zawsze. Należy jednak pamiętać, że okres niemowlęcy bywa też trudny. Maluszek pokonuje kamienie milowe, zwane skokami lub kryzysami rozwojowymi. Specjaliści podkreślają, że w pierwszym roku życia jest aż 7 takich burzliwych okresów, a każdy z nich jest dłuższy od poprzedniego. Sprawdź, jak je rozpoznać!
Czym jest skok rozwojowy?
1. rok życia to okres, w którym dziecko rozwija się w bardzo szybkim tempie. Zdarza się, że maluch z dnia na dzień nabywa nowych umiejętności, które całkowicie rewolucjonizują jego dotychczasowe życie. Takie zjawisko nazywa się skokiem rozwojowym.
Niemowlęta przechodzą siedem skoków rozwojowych, podczas których intensywnie rozwija się ich układ nerwowy. W tym czasie maluch zdobywa nowe umiejętności i poznaje świat. Skok rozwojowy jest bardzo stresujący dla dziecka i rodziców. Niemowlę może wtedy płakać, marudzić, bywa rozdrażnione i nie chce jeść. Zazwyczaj maluszek ma problemy ze snem i potrzebuje bliskości rodziców. Jeśli nie możesz go uspokoić, skonsultuj się z pediatrą. Lekarz zbada dziecko i ustali, czy wspomniane objawy zwiastują skok rozwojowy, czy spowodowane są chorobą.
Każdy skok rozwojowy jest dłuższy od poprzedniego. Zastanawiasz się, ile trwają skoki rozwojowe? Ich długość uzależniona jest od konkretnego malucha. U niektórych dzieci trwają one kilka dni, podczas gdy u innych nawet kilka tygodni.
Z badań wynika, że moment występowania poszczególnych skoków rozwojowych uzależniony jest od rozwoju mózgu dziecka, jeszcze w okresie prenatalnym. Wcześniaki mogą je przechodzić później niż niemowlęta, które urodziły się w terminie. Nie porównujmy ze sobą dzieci, czasami wystarczy trochę poczekać, aby nasza pociecha zdobyła nowe umiejętności. Można również stymulować rozwój malucha poprzez zabawę. Jeśli jednak masz wątpliwości, skonsultuj się z pediatrą.
Jak przygotować się do skoków rozwojowych u niemowląt, by wyjść z nich zwycięsko?
Często zdarza się, że małe dzieci nie opuszczają swojej mamy na krok. Ciągle chcą się przytulać. Uspokajają się tylko wtedy, gdy są przystawione do piersi lub znajdują się w objęciach. Kiedy rodzic na chwilę odejdzie, wybuchają głośnym płaczem i trudno je uciszyć. Taki stan może utrzymywać się nawet kilka tygodni. Czasem wszystko mija po kilku dniach. Nie ma żadnej reguły, dlatego warto się odpowiednio przygotować na kryzys niemowlaka.
W tym trudnym okresie kluczową rolę odgrywa partner i pozostali domownicy. Warto odciążyć gospodynię, wykonując za nią domowe obowiązki. Opieka nad dzieckiem to ciężka oraz wyczerpująca praca. Przedłużająca się huśtawka emocjonalna niemowlaka prowadzi do przemęczenia, frustracji, a nawet depresji. Malec wyczuwa zły nastrój, a to z kolei wzmacnia jego lęk. W miarę możliwości należy pomóc mamie i zadbać o jej wypoczynek.
W niektórych sytuacjach pomocny okazuje się smoczek lub chusta. Dobrze, by znajdował się w pobliżu. Warto też spróbować innych metod, np. pokołysać dziecko w wózku, włączyć spokojną muzykę czy wyjść na spacer. Warto uzbroić się w cierpliwość i znaleźć właściwy sposób.
Skoki rozwojowe w 1. roku życia
W 1. roku życia niemowlak przechodzi aż przez 7 burzliwych okresów. W tym czasie rozwija swoje zdolności poznawcze oraz ruchowe. Sprawdźmy, kiedy można się ich spodziewać i jakie umiejętności nabywa dziecko. Podane niżej terminy są orientacyjne.
Pierwszy moment przełomowy można zauważyć około 5. tygodnia życia. Maluszek zaczyna się uśmiechać, staje się bardziej aktywny i krócej drzemie. Pojawiają się też pierwsze łzy, do tej pory płakał on na sucho. Dodatkowo niemowlę bardziej interesuje się otoczeniem. Dziecko intensywnie odbiera bodźce, co budzi jego niepokój.
Drugi skok rozwojowy przypada na 7–9. tydzień po urodzeniu. Można go rozpoznać po tym, że niemowlę zaczyna podnosić główkę, a także wymachuje rączkami i kopie nóżkami. Maluszek umie trzymać małe zabawki, wydaje krótkie dźwięki i rozpoznaje twarze domowników.
Trzeci skok rozwojowy ma miejsce w 11–12. tygodniu życia. Niemowlak świadomie chwyta zabawki. Zaczyna piszczeć i głużyć. Poznaje świat poprzez smak, dlatego wszystko wkłada do buzi, nawet palce stóp. Rozróżnia natężenie światła, a także barwę głosu.
Czwarty skok rozwojowy przypada na 14. tydzień, chociaż u niektórych maluchów zachodzi dopiero w 19. tygodniu. Jest to okres, w którym maluch upuszcza zabawki, sprawdza, jakie dźwięki wydają poszczególne przedmioty, próbuje pełzać, rzadziej raczkować. Niemowlak ćwiczy komunikację z domownikami. Oznajmia, kiedy jest najedzony, odpychając butelkę i łączy sylaby. W ten sposób ćwiczy. Nie jest to jeszcze mowa. Zdarza się, że malec reaguje na swoje imię, a także rozpoznaje swoje odbicie w lustrze.
Zastanawiasz się, kiedy występuje piąty skok rozwojowy? Zazwyczaj ma on miejsce w 22. tygodniu. Dziecko staje się bardziej nieufne wobec otoczenia. Decyduje, do kogo się uśmiechnie i z kim zostanie. Wyjście opiekuna z pokoju odczytuje jako opuszczenie. Nie rozumie tego, że rodzic za chwilę wróci, dlatego często wybucha płaczem. Lęk przed samotnością to jedyny negatywny aspekt tego okresu.
Maluch rozwija swoje umiejętności manualne. Ściąga skarpetki, wkłada zabawki do pudełka, a następnie je wyciąga. Niemowlak chętniej skupia swoją uwagę na obrazkach znajdujących się w książce. Wolniej się nudzi podczas czytania bajek. Powoli zaczyna samodzielnie siadać.
Szósty skok rozwojowy pojawia się około 40. tygodnia życia, czyli na przełomie 9. i 10. miesiąca. Psychologowie podkreślają, że od tego momentu rozwija się inteligencja, dlatego warto zadbać o wszechstronny rozwój i poświęcić dziecku dużo uwagi. Maluchy rozróżniają przedmioty i potrafią wskazać, do czego służą. Dzielą świat na kategorie. Coraz częściej przejmują inicjatywę, przewodniczą w zabawie, a także manifestują swoje nastroje.
Między 41. a 46. tygodniem maluszek przechodzi przez ostatni skok rozwojowy. Niemowlak rozumie ciąg przyczynowo-skutkowy. Doskonale wie, że brudne naczynia należy włożyć do zmywarki, a pranie do kosza. Malec chętnie naśladuje członków rodziny oraz zwierzęta. Powtarza czynności oraz wydaje odgłosy. Dziecko powoli stawia pierwsze kroki i rozumie znaczenie słowa nie. Potrafi go użyć we właściwym kontekście. Maluszek potrafi też wspiąć się na kanapę i zejść z niej tyłem.
W 1. roku życia pociecha przechodzi 7 burzliwych okresów. To najbardziej intensywny czas, podczas którego niemowlak nabywa wielu umiejętności. Poznaje siebie i odkrywa otaczający go świat. W ciągu 12. miesięcy uczy się raczkować, stawiać pierwsze kroki, chwytać oraz gaworzyć. Zwiększają się jego zdolności poznawcze oraz rozwijają zmysły. Zaczyna rozumieć to, co się dzieje wokół niego, a także wyciąga wnioski.
W kolejnych miesiącach maluch uczy się samodzielnie chodzić. Biega, wspina się i skacze. Rozwija się jego aparat mowy. Coraz lepiej komunikuje się ze światem, sam się ubiera, je oraz kontroluje potrzeby fizjologiczne. Pociecha przez cały doskonali swoje umiejętności i nabywa nowych kompetencji. Staje się prawdziwym powodem do dumy. Sprawia ogromną radość swoim bliskim.
Skoki rozwojowe w 2. roku życia
Skoki rozwojowe w drugim roku życia podobnie jak we wcześniejszym etapie wymagają wiele cierpliwości od rodziców. Maluch nadal intensywnie się rozwija, poznaje otaczający go świat i uczy się nowych rzeczy. Przed wystąpieniem kolejnych przemian można zaobserwować spadek nastroju, problemy ze snem, niechęć do jedzenia czy nieustanne zwracanie na siebie uwagi. Zdarza się, że niektóre rewolucje są niezauważalne.
- Skok rozwojowy po 1. roku życia
Większość dzieci samodzielnie stawia kroki, segreguje zabawki i wykonuje proste polecenia. Stara się komunikować za pomocą krótkich wyrazów. Wbrew pozorom bardzo dużo rozumie.
- Skok rozwojowy: 15. miesiąc
Malec sprawnie chodzi, z pomocą dorosłych pokonuje schody. Żegna się, machając dłonią, a także powoli nazywa domowników.
- Skok rozwojowy: 18. miesiąc
Dziecko zaczyna biegać i wspinać się na kanapę, szafę czy krzesło. Bez trudu przenosi przedmioty w różne miejsca oraz pomaga rodzicom. Powoli komunikuje swoje potrzeby fizjologiczne. Szybko zapamiętuje wyrazy dźwiękonaśladowcze. Ich wymawianie sprawia mu ogromną frajdę. Uwielbia zabawy tego typu. Powoli powtarza krótkie wyrazy.
- Skok rozwojowy: 24 miesiąc
Ten okres może trwać od 18. miesiąca. Maluch przechodzi bunt dwulatka. Chce sam o wszystkim decydować. Manifestuje swoją niezależność. Warto go wspierać w byciu samodzielnym. Ważne, by zachować zdrowy rozsądek i wyznaczać granice.
Dwuletnie dziecko fascynuje się własnym ciałem. Często dotyka różnych części ciała, a nawet dostrzega różnice płci. Doskonale rozumie relacje między poszczególnymi członkami rodziny. Niestety nie potrafi się jeszcze bawić z rówieśnikami. To często powoduje konflikty na placu zabaw i w domu.
Maluch niechętnie dzieli się zabawkami. Najlepiej bawi się sam lub z dorosłymi, którzy wykonują jego polecenia. Popychanie, wyrywanie przedmiotów z rąk, a nawet bicie nie oznacza w tym przypadku złych intencji. W ten sposób pociecha walczy o swoje. W takiej sytuacji ważna jest reakcja opiekunów, którzy powinni ze spokojem tłumaczyć, że trzeba się dzielić z innymi.
Skoki rozwojowe w 3. roku życia
Trzecie urodziny to moment, w którym pociecha doskonali nabyte wcześniej umiejętności. Intensywnie rośnie i zdobywa wiedzę. Przez cały czas uczy się nowych rzeczy. Jest bardzo ciekawa świata. Lepiej radzi sobie z chwytem, dzięki czemu zaczyna poprawnie trzymać kredki oraz długopis. Rysowanie oraz kolorowania sprawia maluchowi coraz większą przyjemność. Prace plastyczne wykonuje z coraz większą starannością.
Trzylatek ubiera się samodzielnie. Trzeba mu jeszcze pomóc przy wiązaniu sznurówek, zapinaniu zamka czy guzików. Maluch kontroluje potrzeby fizjologiczne i świadomie korzysta z toalety. Dziecko nabywa nowych kompetencji społecznych, a także sprawniej się komunikuje.
W życiu dziecka ważny jest również ruch. Uwielbia biegać oraz skakać. Skok przez przeszkodę sprawia mu wielką radość. Wiele czynności wykonuje w biegu. Jest bardzo aktywne. Nadal ważni są dla niego rodzice. Chętnie spędza z nimi czas. W trudnych momentach wymaga ogromnego wsparcia i cierpliwości. Gdy czuje się bezpieczne, łatwiej znosi zmiany.
Skoki rozwojowe – o czym warto pamiętać?
Każde dziecko inaczej przechodzi skok rozwojowy. Wynika to przyczyn genetycznych i środowiskowych. Ważną kwestią jest też charakter malucha. Nie należy porównywać pociechy do innych rówieśników. Intensywny etap rozwoju może pojawić się nieco wcześniej lub trochę później. Warto jednak być czujnym. Jeżeli zaobserwujemy brak postępów przez dłuższy czas, trzeba skontaktować się z lekarzem. Pediatra oceni, czy dziecko odpowiednio się rozwija, a w razie potrzeby skieruje malca do specjalisty. W niektórych przypadkach rehabilitacja w zupełności wystarcza.
Podsumowanie – skoki rozwojowe u dziecka i niemowlaka: w 1. roku życia i w kolejnych latach
Podczas każdego skoku rozwojowego maluszek nabywa nowych umiejętności, co przybliża go do samodzielności. Z drugiej strony poznawaniu siebie i świata towarzyszy lęk, brak apetytu lub problemy ze snem. Zastanawiasz się, jak pomóc dziecku w osiągnięciu kamieni milowych? Przede wszystkim wykaż się cierpliwością, wyrozumiałością i zachowaj spokój. Kiedy niemowlę poczuje się bezpiecznie, przestanie być marudne i płaczliwe.
